Als ondernemer krijgt u te maken met regelgeving die directe invloed heeft op uw bedrijfsvoering. De nieuwe Omgevingswet is daar een goed voorbeeld van. Deze wet moet vergunningsprocedures vereenvoudigen en versnellen, maar brengt ook de nodige uitdagingen met zich mee. Wat betekent dit voor ondernemers die op zoek zijn naar een bedrijfspand? Wij leggen het uit.
Wat is de nieuwe Omgevingswet en waarom is deze ingevoerd?
Op 1 januari 2024 is de nieuwe Omgevingswet in werking getreden. Deze wet bundelt een reeks bestaande wetten op het gebied van de fysieke leefomgeving, zoals milieu, bouwen, water en infrastructuur (Brabantse Milieufederatie). De belangrijkste doelstelling van de Omgevingswet is om de besluitvorming over ruimtelijke plannen en vergunningen te stroomlijnen en te versnellen. Waar voorheen complexe en soms langdurige procedures golden, biedt de Omgevingswet een meer geïntegreerde aanpak. Hierdoor krijgen gemeenten en waterschappen een grotere rol bij de besluitvorming en wordt het proces van vergunningverlening en ruimtelijke ordening efficiënter ingericht. Ten minste, dat is de insteek van deze wet.
De beloofde voordelen van de nieuwe Omgevingswet
De nieuwe Omgevingswet werd geïntroduceerd met de belofte dat ondernemers en initiatiefnemers sneller en eenvoudiger een vergunning konden aanvragen. Het proces zou overzichtelijker worden door één gecombineerde aanvraag bij één digitaal loket, waarna een gecoördineerd besluit volgt. Dit moet dubbel werk voorkomen en de doorlooptijd aanzienlijk verkorten. Volgens het Ondernemersplein van de Kamer van Koophandel wordt een vergunningsaanvraag in de meeste gevallen zelfs binnen 8 weken afgehandeld in plaats van de 26 weken die eerder gebruikelijk waren (KVK).
Daarnaast zou de wet zorgen voor duidelijkere en toegankelijkere regels. Alle relevante regelgeving van gemeente, provincie, waterschap en Rijk is samengebracht in één systeem, waarin per locatie op te zoeken is welke regels gelden. In het nieuwe Omgevingsloket krijgen ondernemers een compleet overzicht van de geldende plannen en beperkingen op een bepaalde plek, wat de planningsfase moet vereenvoudigen (Newarmstrong). Ook wordt een integrale benadering nagestreefd, waarbij thema’s als bouwen, natuur en infrastructuur beter op elkaar afgestemd worden.
Kortom, minder bureaucratie en snellere procedures, dat was het idee achter de nieuwe Omgevingswet. In hoeverre dit in de praktijk ook daadwerkelijk zo uitpakt, is een vraag die veel ondernemers zich momenteel stellen.
De realiteit: de uitdagingen en knelpunten van de nieuwe omgevingswet
Ondanks de nobele doelen blijkt de realiteit na de invoering weerbarstiger. Ondernemers die inmiddels met de Omgevingswet te maken hebben, lopen tegen diverse uitdagingen en knelpunten aan bij het aanvragen van vergunningen. Zo kampte het nieuwe Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO), het online systeem achter het Omgevingsloket, in de beginfase met technische problemen. Gemeenten meldden dat het systeem regelmatig haperde: het uploaden van bijlagen bij een aanvraag lukte soms niet of documenten werden tienvoudig toegevoegd, en het loket reageerde traag
(platform31). Deze kinderziektes zorgden voor de nodige frustratie en vertraging bij zowel ambtenaren als aanvragers in de eerste maanden na invoering.
Daarnaast blijkt het Omgevingsloket in de praktijk niet altijd zo eenvoudig als gehoopt. Aanvragers moeten wennen aan nieuwe termen en indelingen en besteden vaak meer tijd aan het uitzoeken van de juiste informatie dan verwacht. De vergunningcheck, die zou aangeven of een vergunning nodig is, levert niet altijd een eenduidig antwoord op. In sommige gevallen moeten ondernemers alsnog contact opnemen met de gemeente voor verduidelijking (Platform31). Dit zorgt ervoor dat het aanvraagproces in de praktijk nog niet altijd soepeler verloopt dan onder de oude regelgeving.
Ten slotte zijn er operationele knelpunten bij de uitvoerders van de wet, die indirect ook ondernemers raken. Veel gemeenten moesten in korte tijd hun organisatie omgooien en kampen met een tekort aan gekwalificeerd personeel om vergunningaanvragen vlot te verwerken. Deze krapte op de arbeidsmarkt vergroot het risico op bureaucratische vertragingen, ondanks de kortere wettelijke termijnen.
Daarnaast is nog niet alles tot in de puntjes uitgekristalliseerd. Juristen verwachten dat het jaren kan duren voordat jurisprudentie allerlei onduidelijkheden in de nieuwe regels heeft opgehelderd. Sommige deskundigen waarschuwen zelfs voor een mogelijk “juristenparadijs”, waarin veel besluiten juridisch aangevochten worden totdat er meer duidelijkheid is (Newarmstrong).
Samengevat: de nieuwe Omgevingswet brengt zeker verbeteringen met zich mee, maar kent ook opstartproblemen en onzekerheden. Als ondernemer doet u er verstandig aan rekening te houden met deze aandachtspunten wanneer u met de Omgevingswet te maken krijgt.